Santiago
de Compostela, 14 de maio de 2024.-O cancro anaplásico
de tiroide, un dos máis agresivos e devastadores, actualmente ofrece poucas
opcións de tratamento efectivas, cunha taxa de supervivencia de cinco anos de
apenas o 5%. Non obstante, un novo estudo abre a porta cara a unha terapia
innovadora. A investigación foi realizada por persoal investigador do Centro de
Investigación en Medicina Molecular (CIMUS) e do Complexo Hospitalario
Universitario de Santiago (CHUS), ambos os dous pertencentes á Universidade de
Santiago de Compostela (USC) e ao Instituto de Investigación Sanitaria Galicia
(IDIS), dirixidos por Clara Álvarez, do grupo Neoplasia&Endocrine
Differentiation do CiMUS da USC, e José Cameselle, do Servizo de Patoloxía do
CHUS.
O estudo, publicado na prestixiosa
revista Nature Communications, identifica un axente terapéutico,
PIAS2b-dsRNAi, que elimina selectivamente as células cancerosas anaplásicas de
tiroide sen afectar ás células sás ou a outros tipos de cancro de tiroide de
curso benigno. “Este achado representa un avance significativo na loita contra
esta enfermidade tan desafiante”, apunta Clara Álvarez. Ademais, “supón un
enfoque totalmente novidoso para tratar o cancro anaplásico de tiroide. O uso
de PIAS2b-dsRNAi baséase en ter identificado que unha das diferenzas entre o
cancro anaplásico e as células normais, que á súa vez é esencial para a súa proliferación,
podería ser utilizada como o seu talón de Aquiles”, comenta José Manuel
Cameselle, do CHUS.
Atacando a raíz do problema cunha terapia precisa
O persoal investigador descubriu
que unha enzima chamada PIAS2b desempeña un papel crucial na supervivencia das
células anaplásicas de tiroide. A diferenza das células normais ou doutros
tipos de cancro, as células anaplásicas dependen de PIAS2b para a súa división.
Este descubrimento brindou a oportunidade de deseñar unha terapia dirixida que
atacar especificamente esta enzima clave.
O equipo deseñou un axente
terapéutico baseado en ARN de dobre cadea (dsRNAi) transcrito in vitro,
denominado PIAS2b-dsRNAi. Este dsRNAi actúa como unha molécula mensaxeira
inversa, silenciando a expresión da enzima PIAS2b dentro das células
anaplásicas. Como resultado, estas células perden a súa capacidade de división
e morren nun proceso coñecido como catástrofe mitótica.
Validación rigorosa e evidencia preclínica
A eficacia de PIAS2b-dsRNAi
avaliouse rigorosamente no laboratorio utilizando cultivos de células de
pacientes con cancro anaplásico de tiroides en comparación con células normais,
benignas ou doutros tipos de cancro con bo prognóstico. “Os resultados
demostraron que o axente terapéutico era altamente selectivo, eliminando
exclusivamente as células anaplásicas sen afectar ás células sás”, segundo
explica a investigadora do CiMUS da USC.
Para avanzar na avaliación de
PIAS2b-dsRNAi, os investigadores deseñaron ensaios preclínicos in vivo.
Implantáronse tumores de pacientes con cancro anaplásico de tiroide en ratos e
comparáronse os resultados dos animais tratados coa terapia fronte a un grupo
control. Os tumores tratados con PIAS2b-dsRNAi deixaron de medrar, o que
proporciona unha evidencia preclínica sólida do potencial terapéutico deste
axente.
Eficaz tamén no tratamento doutros cancros
A investigación non se limitou ao
cancro anaplásico de tiroide. Os estudos demostraron que PIAS2b-dsRNAi tamén
era eficaz na eliminación de células cancerosas anaplásicas doutras localizacións,
como páncreas, pulmón ou estómago. Esta versatilidade abre a porta a
aplicacións máis amplas no tratamento de diversos tipos de cancro anaplásico.
Estes resultados representan un
avance significativo na loita contra o cancro anaplásico de tiroide e outros
tipos de cancro anaplásico. A terapia PIAS2b-dsRNAi ofrece unha alternativa
prometedora ás opcións de tratamento limitadas actualmente dispoñibles. Os
investigadores agardan que este estudo anime as compañías farmacéuticas a
investir no desenvolvemento clínico deste axente terapéutico, co obxectivo de
levalo aos pacientes canto antes.
Recoñecemento
Este traballo é o froito da colaboración entre investigadores clínicos,
patólogos e cirurxiáns do CHUS e investigadores de laboratorio do CiMUS, ambos
os dous pertencentes ao IDIS-USC. Os investigadores agradecen o apoio do SERGAS
e a Consellaría de Sanidade da Xunta de Galicia para a organización da
colección TIROCHUS, que permitiu recompilar de forma consecutiva os remanentes
das operacións cirúrxicas de tiroide. Así mesmo, expresan a súa “máis profunda
admiración polos pacientes” que, coa súa xenerosidade sen límites, cederon os
seus tecidos para a investigación, especialmente as mulleres, xa que esta
patoloxía é máis frecuente nelas.