Santiago,
mércores 15 de maio de 2024.- Chegar a comprender a relación
molecular que existe entre os xenes e os estímulos externos é a base sobre a
que se asenta o proxecto EUTERPE_adn, ‘Rede transfronteiriza para o estudo da
música como terapia nas enfermidades neuropsicomotoras e o envellecemento: unha
aproximación dende a expresión xenética e a neuropsicoloxía’. O proxecto acaba
de recibir un millón de euros de financiamento a través do programa Interreg
POCTEP —unha iniciativa de cooperación entre España e Portugal apoiada pola
UE—, ten como obxectivo principal explorar o impacto terapéutico da música en persoas
maiores e nas que presentan deterioro cognitivo e dano cerebral.
EUTERPE_adn é unha prolongación de
Sensoxenoma, o proxecto impulsado polo grupo GenPoB/GenVip composto por medio
cento de investigadores/as e liderado por Antonio Salas Ellacuriaga e por Federico
Martinón Torres, do IDIS. Nos anos 2022 e 2023, o equipo organizou unha serie de
concertos experimentais en colaboración coa Real Filharmonía de
Galicia (RFG) e coa participación de centos de doantes e asociacións de
pacientes como SARELA, COGAMI, AGADEA, SARAIVA, ASPANAES, ASPERGA, ONCE,
Asociación de Persoas Xordas de Galicia, ou Down Compostela, entre outras.
A bagaxe adquirida en Sensoxenoma
ascende agora un novo chanzo a través do financiamento outorgado a este equipo
investigador a través de EUTERPE_adn, proxecto no que se levarán a cabo estudos
detallados e exhaustivos que poderían cambiar a forma en que se aborda a
terapia musical e o seu impacto na saúde. Segundo Antonio salas, “durante os
últimos dous anos, logramos avances incribles que superan todas as
expectativas: capturamos o sinal xenómico en resposta ao estímulo musical;
demostramos que os pacientes con deterioro cognitivo mostran unha resposta máis
intensa; e observamos unha expresión compensatoria dos xenes nestes pacientes
en comparación coa enfermidade de Alzheimer”.
EUTERPE_adn, acrónimo que fai
referencia tanto á musa grega da música como á xenética, acometerá desafíos
comúns para Galicia e o Norte de Portugal como é o caso do envellecemento, o
despoboamento e a exclusión social. Ao aproveitar o poder terapéutico da
música, o proxecto ten como obxectivo mellorar o benestar e a calidade de vida
de persoas con demencia/alzhéimer ou dano cerebral, así como en persoas
maiores. En colaboración coa Universidade do Minho, o consorcio combina a
experiencia en investigación biomédica coa terapia musical.
Colaboracións
A Casa da Música do Porto e a Asociación
Músicos ao Vivo súmanse ao proxecto xunto co traballo coordinado de asociacións
de pacientes como a Asociación de Dano Cerebral de Compostela (SARELA), a
Asociación Galega de axuda aos enfermos con demencia tipo Alzheimer (AGADEA), a
Santa Casa da Misericordia de Porto, e a Associação Portuguesa de Familiares e
Amigos de Doentes de Alzheimer.
“EUTERPE representa un importante
pulo á nosa aposta científica Sensoxenoma, un proxecto na fronteira do
coñecemento que busca entender a relación molecular que existe entre os nosos
xenes e algo tan trivial e cotián como os estímulos externos e as emocións.” Na
mesma liña exprésase Federico Martinón ao destacar que “os recursos acaban
chegando cando as ideas son boas, pero sen a colaboración altruísta e o tesón
durante estes anos do equipo de investigación, a Real Filharmonía de Galicia,
as asociacións de pacientes e outros axentes sociais, nunca tería sido
posible”.
Este proxecto innovador non só
busca fomentar a interacción social e a medicina personalizada a través da
terapia musical non farmacolóxica, senón que tamén representa un esforzo
pioneiro para abordar desafíos sociais mediante a xenómica e a neuro-psicoloxía
xuntas. Segundo a coordinadora do proxecto, Laura Navarro, “este estudo
lonxitudinal de máis de 60 sesións e con cinco recollidas de mostras biolóxicas
e avaliacións neuropsicolóxicas, vai marcar un antes e un despois no que ata o
de agora coñecemos sobre o poder da música”.
Cun enfoque interdisciplinario e
unha dotación financeira significativa, EUTERPE_adn perfílase como un proxecto
pioneiro que promete transformar a forma en que se abordan as enfermidades
neuro-psicomotoras e o envellecemento en Galicia. Ademais, Antonio Salas aclara
que “por primeira vez, realizaranse estudos lonxitudinais no marco de
Sensoxenoma, incluíndo un ensaio clínico aleatorio”. Este enfoque permitirá
investigar o impacto dos estímulos a longo prazo e profundar nas bases
moleculares que sustentan os beneficios da música no ámbito da saúde e a
enfermidade. Os achados poderían ser relevantes para outros grupos vulnerables
cos que o equipo tamén está a traballar.